Karina Groot januari 2020
Man in zwart danst in Gamsutl, Video still Gamsutl, 2012. Beeld
De video Gamsutl, 2012 registreert een eeuwenoud bergdorp in heldere geelgroene kleurtonen die contrasteren met de zachte tinten van het omringende landschap.
Als de camera inzoomt zie ik haarscherp lege en ingestorte ruimtes, afgebrokkelde muren en donkere raam- en deuropeningen. Ook ontwaar ik een man in het zwart. Op een vervallen plat dak tussen lang geel gras en loszittende stenen voert hij uiterst geconcentreerd een reeks bewegingen uit. Ik hoor de wind ruizen en water van een rivier stromen. Af en toe fluiten vogels. Meestal is het stil.
In deze video vraagt Taus Makhacheva (1983, Moskou) aandacht voor de dramatische geschiedenis van de inwoners van Dagestan. Een danser toont hun verleden door fragmenten uit een schilderij en een volksdans uit te beelden en stil te staan (en te hangen) bij de ruïnes van het dorp.
Franz Roubaud
In het eerste deel van deze video verbeeldt de danser, Usup Omar, fragmenten uit schilderijen van de Russische schilder Franz Roubaud (1856 – 1928), met daarop scenes uit de Kaukasusoorlog (1817 – 1864). In deze oorlog verloor Dagestan haar onafhankelijkheid en werd zij onderdeel van Rusland. In talloze bergdorpen vochten soldaten van het Russische keizerrijk tegen mannen uit de bergdorpen, waaronder het dorp op het schilderij van Roubauld en het dorp Gamsutl, het bergdorp waar de video zich afspeelt.
De danser volgt een patroon van achttien verschillende bewegingen die de houdingen van beide vechtende partijen voorstellen. Zo duikt de man op de grond en richt denkbeeldig een handvuurwapen op een denkbeeldige vijand. Hij verweert zich staand met de handen omhoog en hij buigt zich naar voren om een mes te trekken.
Franz Roubaud , ‘The Storming of the Fortress of Salty 14 September 1847’, 1886. Beeld
Noord-Ossetische volksdans
In het tweede deel vertolkt de danser passages van de zogenaamde ‘Dance of the Collective Farm Brigade leader’. Deze Noord-Ossetische volksdans uit 1939 eert de socialistische landbouwpolitiek in de Sovjet-Unie, waarvan Dagestan in 1921 onderdeel werd. Stalin dwong destijds vrijwel alle inwoners voor zijn industrialisatieprogramma te verhuizen naar locaties waar hij arbeiders nodig had. De meeste bergdorpen bleven vanaf dat moment onbewoond achter, waaronder het dorp Gamsutl.
Uit deze socialistische volksdans toont de man in het zwart zestien verschillende fragmenten. Nu staat hij hoger in het bergdorp, op een rommelig licht hellend vlak, tussen grotendeels afgebrokkelde muren. Hij strekt zijn armen voor zich uit en omvat met zijn handen een denkbeeldig stuur van een denkbeeldige tractor. De man laat zich licht naar achteren vallen om zo met een denkbeeldig werktuig het land te ploegen. Ook oogst de man gehurkt het graan, buigt hij naar voren om de graanhalmen samen te binden tot een schoof en tilt hij deze op om ze vervolgens te laden.
‘Dance of the Collective Farm Brigade Leader’. Beeld
Tractor rijden, Video still Gamsutl, 2012. Beeld
‘Body Art’
Dan volgt het derde deel waarin de man in het zwart geen bewegingen meer uitvoert, maar op vijf verschillende plaatsen in het dorp minutenlang stil staat of stil hangt, terwijl de wind door blaadjes van bomen ruist en vogels lichtjes fluiten. De man zweeft boven de grond, terwijl zijn handen zich vasthouden aan een schietgat van een vervallen vestigingsmuur of de stenen bovenkant omklemmen van een ovalen poort. Even later staat hij kaarsrecht voor rotsgesteente tussen de ruïnes. Hij raakt met zijn neus het gesteente onder een dakje van takken boven een vloer van steengruis en zand.
Makhacheva refereert met deze lichaamshoudingen aan het kunstwerk Parallel Stress, 1970 van Dennis Oppenheim (1938 – 2011). Op één foto is te zien hoe de kunstenaar tussen een gemetselde muur en een ingestorte betonnen pier in New York hangt. Op een andere foto ligt hij met zijn lichaam tussen twee terpen op Long Island. Deze documentatie van fysieke acties zijn een vorm van ‘Body Art’, waarin Oppenheim een dialoog aangaat met zogenaamde landwonden en littekens op zijn lichaam.
Stilte
In stilte herleeft de danser Usup Omar de geschiedenis van de inwoners van Dagestan. Indringend resoneren de dramatische episoden.
Cover: Video still Gamsutl, 2012. Beeld
vimeo.com/49579004
password:gamsutl
https://vimeo.com/107588894
