Karina Groot januari 2019
Video still Tightrope, 2015. Beeld
Opeens bevind ik me in een rotsachtig gebergte. De lucht is witgrijs. Een heuvelrug in de verte oogt zwart. Erachter zie ik bergtoppen in zacht mosgroen, de bergen ervoor kleuren pastel. Twee enorme rotspartijen van wit gelaagd kalkgesteente verschijnen in het ruime landschap, onderaan tegen elkaar aangeklemd, maar bovenaan wijken ze flink. Ze vormen vlakke plateaus waarop lang geel gras groeit.
Ik neem de schoonheid van Dagestan met volle teugen in me op. Al mijn gedachten over geweld, misdaad, ontvoeringen, branden, moorden en armoede in dit verre land verdwijnen in deze schitterende vergezichten. Ik denk even niet aan de extreme salafisten afkomstig uit de bossen tussen deze heuvelruggen, die dikwijls in Moskou aanslagen pleegden. Ik voel mededogen met het landschap. Het hoeft even niet te fungeren als decor voor onrecht, maar mag gezien worden in wie ze is.
Schilderijen midden in de natuur
Op het rechter plateau komt een man in beeld. Hij draagt een zwarte broek, een zwart shirt en zwarte soepele leren schoenen. Aandachtig observeert hij schilderijen die, heel wonderlijk, in een laag lang metalen rek op dit rechter plateau midden in de natuur zijn geplaatst. De man tilt af en toe werken uit het rek alsof hij hun gewicht wil schatten.
Van het rechter plateau naar het linker plateau is een koord gespannen. Eronder gaapt een diepe kloof. Nadat de man de schilderijen in zich heeft opgenomen loopt hij behendig over het koord naar de overkant, twee schilderijen in zijn handen balancerend. Op het linker plateau staat, als een flexibel museum, een groot leeg vierkanten metalen frame. Hierin plaatst hij de meegebrachte werken. De man loopt vervolgens terug over het koord en kiest opnieuw de werken die hij naar het linker plateau zal brengen.
Kunstenaar Taus Makhacheva (Moskou, 1983) selecteerde voor haar video achtenzestig kunstwerken uit de collectie van het P.S. Gamzatova Dagestan Museum of Fine Arts. Deze kunstwerken tonen landschapsschilderkunst, portretten van beroemde mensen, lokale tradities en abstracte kunstwerken, gemaakt door zowel Russische als Dagestaanse kunstenaars.
Makhacheva is diep begaan met Dagestan, de republiek van Rusland, waar haar roots liggen. In haar video toont ze in een onweerstaanbaar landschap de door haar gekozen canon van de twintigste eeuwse kunst van Dagestan, opdat deze niet zal worden vergeten.
Gevaarlijk
Ze vroeg Rasul Abakarov, telg van een vijfde generatie van een familie van koorddansers, de gevaarlijke tocht over het koord naar de overkant af te leggen om de kunstwerken te bewaren en een geschikte plek te geven. Het was nog maar de vraag of hij dat zou redden. Misschien zou de koorddanser samen met de kunstwerken in de figuurlijke afgrond der vergetelheid belanden.
Video still Tightrope, 2015. Beeld
Tijdens het kijken naar de video dwalen mijn gedachten af. Ik moet denken aan hoe ik enkele maanden geleden geconfronteerd werd met de vraag wat ik ervoor over had om enkele bezittingen van mijn ouders te behouden. Ze hadden geen kunstwerken nagelaten, wel talloze zelfgemaakte voorwerpen.
De mooiste kasten, tafels, dressoirs, ledikanten, theetafels en poppenhuizen had mijn vader getimmerd, avond na avond, in zijn schuur op het erf van ons houten huis in een Veluws bos. In de serre van het huis naaide mijn moeder dan jurkjes, blouses en pantalons, breide ze vestjes en borduurde ze wandkleden.
De verdeling van de spullen tijdens een familiebijeenkomst zou niet gevaarlijk worden, wel confronterend. ‘Misschien hoef ik niet te gaan?’, opperde ik in me zelf. Ik had immers al een poppenklerenkastje van mijn vader en zomerjurkjes van mijn moeder. En natuurlijk had ik voor altijd mijn herinneringen. Zo dacht ik.
Volledige concentratie
Af en toe schijnt de zon op de rotswanden van de achterliggende bergen. De wind waait soms lichtjes door het lange gras. Soms ook stevig. Een aantal wachtende schilderijen klapperen in het metalen rek. Abakarov werkt door in volledige concentratie. Zorgvuldig plaatst hij zijn voeten op het koord. Naarmate de tijd verstrijkt ogen zijn bewegingen trager, zijn gelaatstrekken strakker. Het werk is klaar als uiteindelijk alle achtenzestig schilderijen zijn overgebracht naar het grote vierkanten metalen frame op het linker plateau.
In de weergaloze Kaukasische hooglanden legt Abakarov een risicovolle tocht af om de twintigste eeuwse kunst van Dagestan van de vergetelheid te redden. Drukt Makhacheva me op het hart ook het (on)mogelijke te doen als ik dat wat me lief is wil behouden?
Video still Tightrope, 2015. Beeld
STOREROOM, door Taus Makhacheva, 22 september 2018 t/m 27 januari 2019, Van Abbe Museum, Eindhoven.
Tightrope, 2015, video en performance, 58 minuten, Taus Makhacheva
Cover: Video still Tightrope, 2015. Beeld
